En baştan şunu söyleyeyim, Ermenistan gördüğüm en etkileyici yerlerden biri değil ama gitmeye değer. Kafamızda yaratılan ön yargı ve endişelere de gerek yok.  Ermenistan yolculuğum ile ilgili aklımda kalanlar, vereceğim ipuçları şunlar:

1) Biz hiçbir yerde Türk olduğumuzu söylemekten çekinmedik ve neredeyse Ermenistan’ın tamamını dolaşmamıza rağmen bir sorun yaşamadık. Daha çok yurt dışında yaşayan Ermeniler ile diyalog daha zor oluyor galiba.

2) Türkiye-Ermenistan sınır kapısı hala kapalı.  Karayolu ile gidecekler Gürcistan veya İran üzerinden geçebilirsiniz. Kendi aracıyla seyahat etmeyenler Gürcistan’ın başkenti Tiflis’ten Erivan’a taksi, dolmuş, otobüs, minibus ve tren ile ulaşabilir.  Tiflis-Erivan 270 km.

3) Gürcistan sınır kapısından Ermenistan’a geçerken sınır kapısında normal pasaportlara 8 dolar karşılığında bir dakika içinde vize alabiliyorsunuz. Trafik sigortası yaptırmamıza gerek olmadı. Yanınızda bolca 5 er 10 ar dolar bulundurun her ihtimale karşı.

4) Ülkenin gelişmiş tek şehri olan başkent Erivan (Yerevan) Avrupa şehirleri kadar modern.  Ayrıca konaklama ve gece hayatı pahalı (İstanbul ayarında).  Yazın özellikle hafta sonları konaklayacak yer bulmak kolay değil. Şehir merkezi pahalı markalar satan mağazalarla dolu.

5) Erivan (Yerevan) dışına çıktığınızda bambaşka bir ülke görüyorsunuz. Bu şehirlerde (bulabilirseniz) konaklama, yeme içme her şey çok daha ucuz.  Ülkenin ikinci büyük şehri olan Vanadzor bizim küçük nüfuslu Anadolu şehirlerinden bile küçük.

6) Ermenistan’da bölünmüş yollar daha yeni yapılmaya başlandığından hız limitleri çok düşük.  Gerçi yavaş da gitseniz yabancı olduğunuzu anlayan polisler hemen yakanıza yapışacak ve rüşvet alacak.  Polisler önce ehliyetinizi alıyor ve sonra pazarlık başlıyor.  Gürcü parası bile kabul ediyorlar.

7) Ülkede görülecek (sayıca) çok tarihi eser yok. Ağrı Dağı ve Ani Harabeleri (Kars) Ermeniler için bu yüzden de çok önemli. Fotoğraf çekmeye meraklıysanız, Ağrı Dağını (Ararat) doğudan gören Khor Virap manastırını pas geçmeyin.

8) Ermenistan’ın en görülesi yerleri arasında gösterilen Sevan Gölü çok sıradan bir yer geldi bize. Deniz olmayan ülkede göl çok değerli tabi. Göl kenarı ve yakınında konaklama için bir çok alternatif mevcut.

9) Sevan Gölü’nün kuzeyinde Dilijan Bölgesi doğa güzelliği bakımından ülkenin en güzel yerlerinden biri. Burası için Ermenistan’ın Alpleri benzetmesi yapılıyor. Bu yol üzerinde Aghstev nehri kenarında çok güzel tesisler var. Göl kenarındaki Sevanavank manastırı ülkenin en çok ziyaretçi çeken noktalarından biri.

10) Ermenistan-Azerbeycan sınır boyunca uzanan yollar oldukça ıssız.  Bu sorunlu bölge “Dağlık Karabağ” hakkında yola çıkmadan önce biraz araştırma yapmak, bu sınırda yol almayı daha anlamlı hale gelebilir. Biz sınırda gizlice fotoğraf çekerken meğer bölgede bir gün önce çatışma olmuş. Bunu Türkiye’ye döndükten sonra öğrenebildik ancak.

11) Erivan dışındaki bölgelerde oldukça bakımsız yada terk edilmiş evler göze çarpıyor.  Derin çukurlu stabilize, ıssız yollara dikkat edin. Yolda giderken mola verecek düzgün tesis aramayın, bulamazsınız.  Yolda meyve yemek en hızlı ve ucuz çözüm.

12) Konaklama konusunda tavsiyem, Erivan’da kalıp diğer şehirlerdeki görülecek yerleri gündüz dolaşıp başkente geri gelmeniz yönünde. Çünkü Erivan dışındaki şehirlerde akşamları yapacak, hatta konaklayacak düzgün yerler bulmanız zor.

13) Erivan’ı yürüyerek dolaşmanızı tavsiye ederim.   Hostellerden yada tur firmalarından Erivan şehir haritası alabilirsiniz. Her yer taş işçiliğinin çok iyi sergilendiği yapılarla dolu. Erivan’ın en hareketli yeri Cumhuriyet Meydanı. Burada, Ermenistan Millî Galerisi, Ermenistan Tarih Müzesi ve bakanlık binaları bulunuyor.

14) Yazları çok sıcak olan şehirde açık havadaki kafeler geç saatlere kadar dolu. Yerel yemek yiyebileceğiniz restoranlarda oturmanızı öneririm. Sonrasında da Cumhuriyet meydanında klasik müzik eşliğinde büyük havuzda suyun dansı şovu oluyor. Işıklandırma da çok başarılı, oraya gidin.

15) Erivan’da geniş yollar ve meydanlar göreceksiniz.  Herkes trafik kurallarına uyuyor yine de yoğun bir trafik var.  Şehir merkezinde de çok sayıda polis aracı göreceksiniz.

16) Erivan’da gece hayatında aradığınız her tarz mekan var. Kumarhanaler, Rock barlar, striptiz kulüpler … Geceleri sokaklar güvenli, taksiler ucuz, yürümekten de korkmayın. Ekonomik kriz yüzünden son yıllarda ülkenin erkekleri başka ülkelere gitmeye başlamış. Sokaklarda kadın sayısının fazla olması bu yüzden.

17) Erivan’da dövizciler genelde dükkanların içinde. Mesela bir marketin bir köşesinde döviz bürosu var. Bir lokantanın veya bir kunduracının bir köşesinde döviz bürosu var. 1 $ = 400 AMD ( Ermenistan Dram’ı )

18) Gürcistan üzerinden karayolu ile Ermenistan’a geçiyorsanız sanki Doğu Karadeniz’den Doğu Anadolu’ya geçtiğinizi hissedeceksiniz. Hava durumunu buna göre hesaplayın. Ağrı’da hava nasılsa Erivan’da da öyle işte.

19) İran üzerinden karayoluyla Ermenistan’a geçeceklerin Erivan’a kadar 350 yolu var. Yol çok uzun görünmese de gece gidilebilecek bir yol değil.  Sınırdan ancak 6-7 saat sonra Erivan’a varabilirsiniz. Ya da sınırı geçince Kajaran veya Kapan’da konaklamak gerekiyor.  Bu bölgeler Goris’e kadar oldukça yeşil ve doğası harikası yerler. Erivan’a yaklaştıkça ise dağ yolları ve kuraklık ile başbaşasınız.

20) Biz motosikletle gittik, bisikletle yada sırt çantasıyla gidenlerin bakış açısı, yaşadıkları farklı olabilir.  Gitmeden internette bulabileceğiniz az sayıdaki Ermenistan gezi yazılarını okumanızı tavsiye ederim.