Uyku tulumu seçimine başlamadan önce bir kaç temel bilgiyi hatırlatmakta fayda var. Uyku tulumları kendileri ısı üretmez, sadece yalıtım yolu ile vücudunun ürettiği ısıyı tulum içinde tutarak sıcak kalmanı sağlar. Yine de uyku tulumunun altına yalıtım amacıyla kamp matı kullanmazsan, tulumun ne kadar kaliteli de olsa hem rahatlık hem ısı anlamında sorun yaşarsın.
Uyku tulumu seçiminde öncelikle şu iki maddeyi düşünerek hareket etmelisin.
1) Tulumun sıcaklık derecesi : Tulumun lower limit ve comfort sıcaklık derecelerine bakmalısın.
2) Dolgu malzemesi : Kaz/ördek tüyü mü, sentetik dolgu mu? senin ihtiyacının hangisi olduğuna karar vermelisin.
Sonrasında şu iki maddeyi de dikkate almalısın:
3) Tulumun kapladığı hacim, ağırlık ve beden seçimi: Kamp alanına yürüyerek mi, araçla mı gideceğin malzemelerin boyutu açısından çok önemli.
4) Tulumun anatomisi : Katmanları, yakalığı, başlığı, fermuar gibi detaylara da dikkat etmelisin.
Bu maddeleri biraz daha açayım.
1) Tulumun sıcaklık derecesi
Çoğu tulum üreticisi 3 mevsim uyku tulumları için EN13537 kodlu sıcaklık dereceleme standardını kullanıyor. Tulumlarda gördüğün extreme, lower limit, comfort gibi sıcaklık değerleri (minimumları, EN etiketleri) bu standartla yapılan test sonucu ile elde ediliyor. Bizim dikkate almanız gereken dereceler sadece lower limit ve comfort olmalı. “Extreme” değeri (minimumu) ise seni yanıltabilecek, kesinlikle dikkate alınmaması gereken bir derece.
LOWER LIMIT, ortalama bir erkeğin (normal şartlarda çok üşümeyen) söz konusu tulumun içinde konforlu bir şekilde uyuyabileceği minimum sıcaklığı temsil eder.
COMFORT, lower limitin kadınlar için geçerli olan düşünebilirsin. Kadınlar metabolizmik farktan dolayı erkeklerden daha “soğuk” (üşüyerek) uyudukları için, comfort derecesi lower limite göre daha yüksektir. Bu derece aynı zamanda “soğuk uyuyan” (daha üşüyerek) erkekler için de minimum dereceyi temsil eder.
Sonuç olarak uyku tulumunn comfort değerine bakıp satın almak daha sağlıklı olacaktır.
EXTREME, kısaca “hipotermiden belli bir süre ölmeme” derecesidir. Ortalama (üşüyen) bir kadının 6 saat boyunca hipotermiden ölmeyeceği sıcaklık demektir. Bazı üreticiler kafa karıştırmamak için bu dereceyi hiç vermiyorlar. Uyku tulumu seçerken bu dereceye (extreme) lütfen dikkate almayın.
2) Tulumun Dolgu Tipi
Uyku tulumunun sağladığı yalıtım, kabarıklık/şişkinlik sağlayan dolgu malzemeleri (kaz/ördek tüyü ya da sentetik malzeme) ile sağlanır. Çeşitli sebeplerle şişkinliğini kaybeden tulum yalıtım görevini tam olarak yerine getiremez.
A) Kaz/Ördek Tüyü : Ağırlığına göre sıcaklığı en iyi izole eden, en hafif, en dayanıklı, en az yer kaplayan dolgu malzemesidir. Aynı zamanda sentetik malzemeye göre daha çok nefes alır. Fakat tüy dolgu, sentetiğe göre daha pahalıdır. Fiyat dışında sentetiğe göre tek dezavantajı, tüy dolgunun ıslandığında tamamen işe yaramaz hale gelmesidir. Tüy dolgu ıslandığı zaman topak topak olur ve yalıtım özelliğini tamamen kaybeder. Kuruması, sentetik dolgudan 5 kat daha uzun süre alır.
Kaz tüyü uyku tulumları arasında fiyat ve performans farkını yaratan unsur dolgu gücüdür. (fill power)
Dolgu Gücü, tüy dolgunun kalitesini belirleyen ölçüdür. Kaz tüyü diye tabir ettiğimiz montların üzerinde yazan 600 ya da 700 gibi rakamları görmüşsünüzdür; işte o dolgu gücünü gösterir. Örneğin, içine 900 fill power tüy dolgu konulan tulum, tulumun hacmi aynı olmak koşulu ile, 700 fill power konan tulumdan çok daha hafif oluyor. Diğer yandan aynı hacimdeki tulumların birine 900 fill power dolgudan 500 gr, diğerine 700 fill power dolgudan 500 gr koyduğunuzda, 900 fill power doldurulan tulum çok daha sıcak oluyor.
En fazla miktarda iyi kalite (yüksek fill power) dolgu kazlardan elde ediliyor. Bunun sebebi tüyün elde edildiği kazların büyük bölümünün olgun hayvanlar olması, dolayısıyla tüy kümelerinin de tam boylarına erişmesi. Maliyeti de ördek tüyüne göre daha fazla.
B) Sentetik Dolgu
Sentetik dolgu genelde polyester kökenlidir. Tüy dolguya göre daha ucuzdur ve daha çabuk kurur, ıslandığında dahi, bir kısım yalıtım özelliğini korur. Kabarıklığını her sıkıştırdığınızda (tulum çantasına koyma ve kullanım) biraz daha yitirdiği için tüy dolguya göre performans kaybı çok daha hızlı olur.
Bütçesi tüy dolgu almaya uygun olmayanlar, tüy dolgulu tulumlara o kadar para vermek istemeyenler, tulum ağırlığının ve hacminin önemli olmadığı kamp faaliyetleri yapanlar sentetik dolguyu tercih edebilirler. Araçla gidilen kamplar, fazla yürüme gerektirmeyen faaliyetler için daha uygundur.
Motosiklet ve özellikle bisikletle kampa gidenler ise paraya kıyıp kaz tüyü tulum alırsa ağırlık ve hacim bakımından daha rahat edecektir.
Uzun lafın kısası, alabiliyorsanız, üst kalite markalardan dolgu gücü yüksek, tercihen kaz tüyü (etik yollarla elde edilen) tulumlar alın. Yok alamıyorsanız sentetiğin dezavantajları konusunda ilerleme kaydetmiş markaları/ürünleri tercih edin. Örneğin Marmot Elektrum 3-mevsim, yarı tüy-yarı sentetik dolgu tulum gibi.
3) Tulumun Şekli ve Ağırlığı
Uyku tulumlarının çoğu mumya denilen şekilde üretilir. Vücut konturlarına en uygun dolayısıyla ısı kaybının en az olduğu şekil olduğu için, mumya en uygun tulum şeklidir. Uyku kıyafetlerinizi giydiğinizde tulumun içinde ne çok boşluk kalsın (vücüdunuzun o boşluğu ısıtması daha zor) ne de çok sıkı olsun. Eğer uyku tulumun boyuna göre biraz uzunsa, ayakların üşümesin diye ayak uçlarına polar gibi kıyafetlerini koymalısın. Böylelikle hem ayakların üşümez, hem de sabah kalktığında giyecek sıcak kıyafetin olur.
Kadın uyku tulumlarının genelde omuzları erkek versiyonlarına göre daha dar, kalça kısmı daha geniştir. Erkek versiyonlarına göre boyu daha kısadır.
Tulumun hacmi senin için önemli ise ürünün paketlenmiş hacim ölçülerine bakmalısın. Hacmi azaltmanın bir yolu, tulum ile gelen taşıma torbaları yerine sıkıştırma torbası kullanman; torba üzerindeki kemerleri sıkıştırarak paket hacmini kısmen azaltabilirsin. Maalesef sentetik dolgulu tulumlar, fazla sıkıştırılamıyor. Tüy dolgu bu açıdan sentetik dolguya göre çok üstün.
4) Tulumun Anatomisi:
Uyku tulumları üç katmandan oluşur: Dış katman, yalıtım malzemesi ve iç katman.
Dış katmanlar genelde naylon ya da polyesterden yapılır ve kısmen suya dayanıklıdır. Kumaş kalınlığı/dayanıklılığının ölçüsü ise Denier (D). Dış katman D ölçüsü 10D’den 75D’ye kadar gidebilir ama ortalama 30-50D arasıdır. Çok kalın kumaş almamak lazım çünkü zaten düşük D kumaşa zarar verebilecek unsur yüksek D kumaşa da verecektir. İç katman ise polyester ya da naylon tafta kumaştandır. Temizlik konusunda hassas olanlar ya da tulumunu kirletmemek isteyenler tulum içliği kullanabilir. Ayrıca tulum içlikleri yapıldıkları malzemeye göre tulumun sıcaklık minimumunu bir kaç derece artırabilirler.
Vücutta sıcaklığın en fazla kaybedildiği yerlerden biri kafa olduğu için tulum başlığı sizin için termostat görevi görecektir. Bere, balaklava ya da buff da aynı işi görür ama çoğu soğuk havada bere ve tulum başlığını birlikte kullanman gerekecek. Tulumun içine girdiğin zaman mutlaka başınızı örtmek zorundasın çünkü kafa derinde oluşan yağın tuluma bulaşmaması lazım. Bu nedenle hava sıcak bile olsa kafanızı buff ile mutlaka örtün.
Fermuar dişleri kumaşa takılmadan pürüzsüz çalışacak kadar büyük olmalı. Fermuarın tutma yeri ipli ya da büyük olmalı ki gecenin bi vakti aramayın.
Kaliteli uyku tulumlarında fermuar boyunca sert kumaş yapıştırılmıştır; amaç fermuar ile tulum kumaşı arasına bir bariyer koyarak fgermuarın kumaşı yakalamasını önlemektir.
Fermuar çift taraflı olmalı ki içeriden ve dışarıdan açabilme imkanı olsun. Ayrıca çift fermuar başlığı olsun ki sıcakladığınızda sadece belli bölgeleri açın.
Ayrıca soldan/sağdan fermuarlı tercihi yapmanız lazım.
Diğer bir ek özellik ise uyku pedi bağlantıları ki benim tulumlarımda da var. Amacı, tulumun ped/mattan kaymasını önlemek. Bugüne kadar eğimli arazide bile hiç kullanmadım.
Bazı uyku tulumlarında cepler de bulunuyor. Soğuk havalarda telefon ve pillerinizin donmaması için bu cepler oldukça kullanışlı olacaktır.
DenemeTahtası Youtube kanalına abone olursanız, ben de gaza gelir, daha çok içerik üretirim 🙂
Uyku tulumu seçimi ile ilgili daha detaylı yazı için tıklayın.
Yazıya katkısından dolayı “endomanblog”a teşekkürler.
Youtube kanalımızda çok ilgini çekecek videolar bulabilirsin:
